Bugünlerde tıp dünyasında ve gündelik hayatta hepimizin öğrenmek istediği konu bu; Kolesterol faydalı mı zararlı mı? Şu anda dünyada iki uç görüş var. Birinci görüş, kolesterolün insan vücudu için faydalı olduğunu bu yüzden kolesterolü ilaçla veya diyetle düşürmenin faydası olmadığını, hatta zararlı olduğunu söylüyor. İkinci görüş ise, kolesterolü kalp damar hastalığının en büyük düşmanı ilan ediyor ve mutlaka düşürülmesi gerektiğini savunuyor.
Kolesterol seviyesinin yüksek olması, kalp krizinden felce kadar pek çok sağlık problemine neden olabiliyor. Kolesterol, kalbi ve beyni besleyen damarlarda tıkanma veya daralmaya bağlı felç oluşumuna neden oluyor. Sağlıklı bir yaşam sürmek için, kolesterol seviyesini dengede tutmakta yarar var. Makul seviyede bir kolesterol hayat için elzem, ancak dengesiz bir kolesterol yüksekliğinin damarları tıkadığı da bir gerçek.
Kolesterol Nedir, Gerekli Midir?
Kolesterol, bazı hormon ve salgıların yapısına giren belirli düzeye kadar gerekli, fazlalığı da zararlı olan bir tür yağ. Vücutta yokluğu ise söz konusu değil, sürekli üretiliyor.
Kimler Kolesterol Ölçtürmeli?
Kolesterolün yüksek olması herhangi bir şikâyete sebep olmaz. Ancak kan tahlili ile ortaya çıkar. Kolesterol yüksekliğinin yol açtığı kalp krizi veya felç gibi hastalıklar, kolesterolün damar duvarında birikmesiyle yıllar sonra ortaya çıkar.
20 yaşın üzerindeki kişiler, kan kolesterol düzeylerini bilmeli ve bunun gerektirdiği yaşam tarzı değişikliklerini uygulamaları sağlıklı bir yaşam sürmeleri için tavsiye ediliyor. Eğer yüksek risk kategorisinde değilseniz, her 5 yılda bir ölçüm yaptırmanız yeterli. Özellikle anne, baba veya kardeşlerinde erken yaşta kalp hastalığı olduğu bilinen kişiler, sigara içenler, hipertansiyon ve şeker hastaları mutlaka kan kolesterollerini düzenli olarak ölçtürmeliler.
Neden Bazılarımızda Yüksek, Bazılarımızda Düşük?
Kan kolesterol düzeyleri kalıtsal ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur. Kolesterol metabolizmasının çeşitli halkalarında doğuştan oluşabilen farklılıklar, kişilerde yağların kan düzeylerinin de farklı olmasına yol açar. Beslenme şekli, fazla kilolu olma, sigara içmek ve fizik aktivite varlığı veya yokluğu çevresel faktörler içinde en önemlileridir. Günlük besin tüketimindeki yağ miktarı ve bileşimi, kalıtsal özelliklere göre değişen oranda kan düzeyini belirler.
Ayrıca genetik özellikler, tiroit bezinin yetersiz çalışması, bazı böbrek hastalıkları, şeker hastalığı, fazla alkol alımı, hareketsizlik, aşırı stres, gıdalar önemli nedenler arasındadır.
Kolesterol Türleri nedir?
Kanda total kolesterol, diğer alt grupların toplamıdır. Bunlar HDL (iyi kolesterol-yüksek yoğunluklu), LDL (kötü kolesterol-düşük yoğunluklu-bunun alt grupları var), VLDL (uygulamada çok önemli değil), trigliseridler (toplama belirli bir oranda katılırlar).
Zararları Nelerdir?
Belirlenmiş düzeyin üstüne çıkan LDL damar çeperinde plak denilen birikimlerle, çap daralmasına, tıkanmasına neden olarak, bulunduğu organa kalıcı veya geçici hasar verir. Kalbi besleyen damarlarda (koroner arterler), beyin, bacak damarlarındaki bu tür oluşumlar kalp enfarktüsüne, felçlere neden olabilir. Trigliseridlerin aşırı yükselmesi pankreasta acil ve ciddi sorun yaratabilir. Ayrıca iyi kolesterol (HDL) düzeyini de düşürebilir. Amaç LDL’nin azaltılıp HDL’nin arttılmasıdır.
Diyet veya İlaca Ne Zaman, Nasıl Başlanmalı?
Bu konu ile ilgili hiçbir hastalık belirtisi ortaya çıkmadan yapılacak kontrollerde doktorun belirleyeceği risk faktörleri kişinin sınıfını, aynı zamanda önlemler paketini de belirler. LDL kolesterol düzeyi ve risk sınıfı çok yüksek ise diyet sonucu hiç beklenmeden ilaca başlanabilir. Önce 3, sonra 6 aylık sürelerde yapılacak kontroller diyet, ilaç ikilisinin hedefi yakalamasına göre ne kadar devam edileceğini ortaya koyar.
Diyette kolesterol içeren her şey yasak mıdır?
Kısaca hayır. Püf noktası kişiye izin verilen kolesterol girdisinin günlük olarak aşılmamasıdır. Kolesterol içeriği yüksek gıdalar doyum hissi sağlamadan bu sınıra ulaşacağından, sizi zorlayacaktır. Örneğin yumurta sarısındaki kolesterol neredeyse bir günlük tüm girdi hakkını kullanacağı için, gün boyu dikkatli beslenmek gerekir. Diğer önemli nokta, günlük alınabilecek tutarın aynı gün alınmasa bile başka günlere devredilemeyeceğidir.
İlaçsız Tedavi Nasıl Olmalı?
1-Beslenme alışkanlığının değiştirilmeli. Yağ ve tuz içeriği düşük, sebze, meyve ve tahıl ağırlıklı beslenmeye özen gösterilmeli.
2-Sigara mutlaka bırakılmalı. Pasif içiciliğin de zararlı olduğu biliniyor. Sigara kötü kolesterolü okside ettiğinden, sigara içenlerde damar sertliği ve kalp krizi riski yüksektir.
3- Düzenli egzersiz yapılmalı. Gün aşırı 30-45 dakika tempolu yürüyüşler de yapılabilir. İleri yaşlarda ise, yürüyüş, hafif koşu, yüzme ideal sporlardır.
4-Fazla kilolardan kurtulmalı.
5-Aşırı alkolden kaçınılmalı. Bazı araştırmalar şarabın HDL kolesterolü yükselttiğini öne sürmektedirler. Ancak artan bu kolesterol tamamıyla koruyucu olup olmadığı halen tartışmalıdır. Bu nedenle sırf HDL kolesterolü arttırmak için alkol alınmamalıdır.
Sonuç olarak ne her şeyin yasak ne de serbest olduğu uçarı diyet önerileri değil, sizin beden yapınıza dayalı, ölçülü, zararsız, bıktırmayan, kolay uygulanabilir programlar kabul edilmeli. Özellikle kolesterol yüksekliği olan veya enfarktüs, inme gibi damarsal olay geçirmiş kişilerin çocuklarında da 12 yaş civarında durum belirlenmeli, sonuca göre hangi sıklıkta izlem yapılacağı planlanmalıdır.
Kadinvesaglik.org
