Sağımızda solumuzda yaramazlık yapan yerinde durmayan çocuklara hep aynı şeyi söyler olduk, hiperaktif. Peki gerçekten öyle mi? Yaramazlıkla aynı şey mi? Toplumdaki en yaygın hatalardan biri, çok hareketli olduğu gözlenen çocuklara hiperaktif denip geçilmesidir. Oysa hiperaktivite bir rahatsızlıktır ve kimi zaman eğitim, kimi zaman ise ilaç ile tedavi gerektiren bir durumdur.
Hiperaktif çocuklar sürekli hareket halindedir. Yerlerinde duramaz, devamlı kımıldanır, kıpırdanırlar. Sürekli koşuşturur, zıplarlar. Dikkatsiz, sabırsız, dağınık ve atılgandırlar. Yorulmak bilmezler, bir etkinlikten diğerine kolayca geçerler. Herhangi bir noktaya odaklanmakta zorluk çekerler. Ders çalışırken veya ders dinlerken dikkatleri çabuk dağılır. Bu çocuklar sıklıkla düşünmeden hareket eder ve duygularını, tepkilerini kontrol edemezler. Uygunsuz zamanlarda, uygunsuz davranışları sergilerler. Çok fazla dürtüsel hareket ettiklerinden, tutarsız davranışları nedeniyle sosyal açıdan uyumsuzdurlar. Sıklıkla yaşıtlarıyla ve çevresiyle sorunları olur. Bu çocuklar küçük yaştan itibaren böyle davranırlar ancak okul çağında dertleri artar.
Aileler neler yapabilir?
Eğer çocuğunuzda dikkat eksikliği, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik varsa, “yaramaz benim çocuğum” deyip geçmeyin. Kimi zaman bu özelliklerden biri veya ikisi daha fazla ön plana çıkar. Diğeri daha silik görünür. Bazen de bu üç özellik aynı yoğunlukta görülebilir. Hiperaktif çocukların “yaramaz” diye etiketlenmemesi ve bu özelliklerin fark edilmesi halinde mutlaka bir uzmanla görüşülmesi gerekir.
Ne zaman ortaya çıkar
Bu sorun, çoğunlukla 3 yaşından sonra kendini belli etmeye başlar. Okulun ilk senelerinde okul, arkadaş, öğrenme vb. sorunlar ile dikkati üzerlerine çekerler. Bazılarında bebeklikte uyku, yeme düzensizlikleri ya da beklenenden daha huzursuz olmaları görülebilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun teşhisi, muhakkak bu konu üzerine uzmanlaşmış kişi veya kurumlar tarafından yapmalıdır. Bunu yapacak uzmanlar ise, Çocuk ve Ergen Psikiyatristleri ve Psikologlar. Kurum olarak ayrıca Sosyal Pediatri Merkezleri, Okul Danışma Servisleri düşünülebilir. Tedavi, ilaç ve psikiyatrik görüşmeler ile birlikte yürüyor ve zaman gerektiriyor.
Evde neler yapabilirsiniz?
Öncelikle evin çok iyi organize edilmesi gerekli. Çocuğun yemek yiyeceği saatler, televizyon izleyeceği, ders çalışacağı saatler organize edilmeli ve planlanmalı. Her şey ne kadar iyi planlanır, organize edilirse bu çocuklar o kadar iyi hareket edebiliyorlar. Bu çocukların önceden ne yapacağını bilmesi gerekiyor. Anne baba çocuğu, bir saat sonra ders çalışmaya başlayacaksın, bu saatte serbestsin demesi gerekiyor. Birlikte zaman geçirmek, hobi uğraş ve spor aktiviteleri içinde olmak hem size hem de ona iyi gelecek şeylerden biri.
Okulda neler yapılmalı?
Okul yönetimi ve öğretmenler ile işbirliği yapmak çok önemli. Çocuğun okulda başarılı olabilmesi için, dikkatinin normal çocuklardan farklı olduğunu kabul edip ona göre davranılması lazım. Hekim tarafından verilen ilacı kullanan çocuk zaten biraz sakinleşiyor ama bu çocuğun dikkati 20 dakikadan fazla olmadığı unutulmamalı. Bu durumda öğretmenin 20 dakikada bir ona görev vermesi, bir şekilde dikkatini toplamaya çalışması yerinde olur. Evde de 20 dakika aralarla derse yeniden başlaması gerekir. Masasında ve odasında dikkatini dağıtacak bir şey olmaması da çok önemli. Ön sıraya oturtmaları iyi olur, kısa ödevler verip onları kontrol etmek gerekir.
Tedavi olmazsa bu sorun nelere yol açar?
Bu çocuklar kendilerini ayrık otu gibi hissederler. Özgüven eksikliği yaşarlar. Kardeşlerinin ya da arkadaşlarının sosyokültürel ve okul gelişimine bakılırsa, diğerlerine göre daha alt seviyede olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz. Onlarla aynı düzeye gelmek için çok efor harcarlar. Hayatta daha çok zorlanırlar. Başarı ve performansları olması gerekenden daha alt seviyelerde kalır.
Son olarak,
Hiperaktif tanısı almış bir çocuğun anne babası olmak yorucudur, sabır ister. Tavsiyemiz, tükenmişlik duygusunun içine düşmemek için kendinize özel zaman ayırın. Çocuğunuza yönelik öfkeli ve ağır eleştiriler yapmaktan kaçının. Hareketlilik ve dikkatsizlik onun isteyerek yaptığı bir şey değil. Onun bu özelliklerini, tükenmeyen enerjisini olumlu alanlara yönlendirebilirsiniz. Spor gibi hareketli aktiviteler çoğu çocuğun hem başarılı olduğu hem de enerjilerini aktardıkları olumlu alanlardır.
Kadinvesaglik.org
