Salep ’in ilginç öyküsü Fethiye de yetişen Anadolu orkidesi ile başlar. Efsaneye göre bir zamanlar yaramaza bir çocuk varmış. Çocuk hiçbir lafın altında kalmadan cevabını verir kendisine yapılan uyarılara da aldırmazmış. Bir gün Tanrı bu çocuğu cezalandırmaya karar verir ama çocuk olduğu için kıyamayıp, dilini ensesinden çıkartarak bir çiçeğe dönüştürmüş. Salep ‘in Türk Kültüründe yer alması 8 yüz yıla Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi ile başlıyor. Türkiye de doğal ortamda yetişen sadece 40 tane orkideden salep elde edilebiliyor. Bunların kalitesi yetiştiği ortama ve türüne göre değişiyor.
Salep orkideler ailesinin birçok türünün toprak altı yumrularından elde edilen toz ve bundan üretilen içecek. Ayrıca orkide türlerine Anadolu’da verilen genel ad. Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde 2 tane yumru vardır. Bu yumrular nişasta benzeri polisakkarit glucomannan ismi verilen bileşikler içerir. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir.
Kış günlerinde içimizi ısıtan, üzerine tarçın serpilmiş bir salepi, doya doya içeriz. Salep güzel bir içecek olduğu gibi, faydaları da vardır. Orkideler ailesinin toprakaltı yumrularından elde edilen tel köklü, otsu bitkidir. Kökünde 2 yumru vardır, gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım, veya başak şeklindedir. Salep olarak kullanılan yeri, köklerindeki yumrularıdır. Salep yumruları, müsilaj, glikoz ve uçucu yağ taşır. İçerdiği en önemli madde ise glikomannandır. Su ve sütle birlikte kullanıldığında, şiştiği için, yaygın şekilde dondurma hammaddesi olarak da kullanılır. Özellikle Maraş dondurması olarak bilinen dondurmaya, tat ve koku kazandırır.
• Göğüs yumuşatıcı
• Öksürük ve bronşit giderici,
• Kabızlığı önler,
• Zihni güçlendirir,
• Basur hastalığının tedaviside kullanılır,
• Adeti düzenler,
• Bağırsaktaki kurtların düşürülmesine yardımcı olur,
• Vücuttaki ısıyı arttırtır.
Hakiki Salep Tarifi
Malzemeler:
(1 Litre salep için)
• 1 litre soğuk süt,
• 1 çay kaşığı saf salep,
• 1 çay kaşığı nişasta,
• 1 paket vanilya,
• Biraz tarçın,
• Biraz toz şeker.
Tarifi:
Önce aktardan hakiki salep tozu satın alın. 1 tepeleme tatlı çay kaşığı salep ve 1 tepeleme çay kaşığı nişastayı (herhangi bir türü), biraz şekerle birlikte, küçük bir kasede karıştırın. Biraz ılık süt ile ezerek, bulamaç haline getirin. Bir yandan ocakta 1 litre süt kaynatın, kaynayan süte hazırladığınız karışımı, yavaş yavaş ekleyerek, bir yandan da çırpın. Tadına bakarak, dilediğiniz kadar şeker ekleyin, kısık ateşte yarım saat kadar kaynattıktan sonra, ocaktan almaya yakın, 1 paket vanilya ekleyin. Vanilyayı iyice karıştırdıktan sonra ocaktan alıp, sevdiğiniz bir kupaya doldurup, bol tarçın ilavesiyle yudumlayın.
Genellikle fazla yapıp, kalanı soğuyunca buzdolabına kaldırılır. Sonraki birkaç gün boyunca, içeceğiniz kadarını ısıtıp içersiniz.
Nişastalı Salep Tarifi
Malzemeler:
• 1 tatlı kaşığı nişasta
• 1 tatlı kaşığı patates nişastası
• 1 tatlı kaşığı pirinç unu
• 1 su bardağı süt
• 1 1/2 çorba kaşığı toz şeker
• Tarçın (isteğe bağlı)
Tarifi:
Tencerede nişasta, patates nişastası ve pirinç ununu hafif kavurun. Daha sonra süt ve toz şekeri ekleyin. Kıvamını alıncaya kadar pişirin. Servis yapmadan önce, üzerine tarçın serpebilirsiniz.
Kadinvesaglik.org
Bu yazı, http://www.bucakozsalepci.com/ ve http://www.infethiye.net/ sitesinden derlenmiştir.
