İlk kez 1935 yılında teşhisi konulan polikistik over sendromu (PCOS); yumurtalıkların düzgün çalışmasını engelleyen ve kadınlarda görülen hormonal bir durumdur. Sıklıkla 15-50 yaş arasındaki kadınlarda görülmektedir ve kadınların yaklaşık %10’unda bulunduğu düşünülmektedir. Ancak pek çok kadın polikistik over sendromu olduğunun farkına varmamaktadır.
PCOS, kadının yumurtalıklarını ve menstruasyon döngüsünü düzenleyen östrojen ve progesteron hormonlarını üreten üreme organlarını etkiler. Bu bireylerde östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri normalden düşüktür. PCOS’ta yumurtalıkların içinde küçük ve sıvı dolu keseler büyür; polikistik kelimesi de çok kist anlamına gelmektedir.
Polikistik over sendromunun nedeni net olarak bilinmemektedir. Ancak en sık görülme sebeplerinin kalıtsal faktörler ve anormal hormon seviyelerinin olduğu belirtilmektedir. PCOS’un genetik faktörlerden etkilenebileceği kadar obeziteden de etikilenebileceği düşüncesi savulmaktadır.
Aşırı vücut ağırlığının PCOS oluşumuna katkı sağlayan bir faktör olduğu; vücut kitle indeksi (BKI) sınırın üstünde olan kadınlarda hormonal anormalliklerin görülme riskinin daha yüksek olduğu ve daha düşük ovulasyona sahip oldukları vurgulanmaktadır. Yumurtalıklarda kistler, erkek hormonlarının yüksek seviyede olması, düzensiz veya atlanmış dönemler bu bireylerde çok sık görülür.
Polikistik Over Belirtileri Nelerdir?
Çoğu kadında 20’li yaşların başlarında belirtiler oluşmaktadır. Belirtilerden ikisinin bulunması PCOS olabileceğinin göstergesi olarak sayılır. Pek çok kadın gebe kalmak istediği zaman hastalığın farkına varmaktadır. En sık görülen 6 belirti aşağıda sıralanmıştır:
- Menstrüel döngü olmaması veya adet düzensizliği
- Saçlarda dökülme ve seyrelme
- Özellikle yüz bölgesinde aknelerin oluşması. Erkek hormon seviyelerinin yüksek olması cildin daha yağlı olmasına; yüz, sırt ve göğüs bölgesinde aknelerin oluşumuna neden olabilir.
- Vücutta kıllanmaların olması. Yüzde, ön kollarda, alt bacakta, meme uçlarında ve alt karın bölgesinde istenmeyen tüylerin oluşması.
- Kilo artışı
- Yorgunluk ve düşük ruh hali
PCOS sadece doğurganlık için ciddi etkilere sahip değildir; aynı zamanda sosyal hayatı da olumsuz yönde etkileyebilir. Bu hastalık ilerleyen zamanlarda görülebilecek sağlık problemlerinin de riskini artırabilir. PCOS teşhis edilip tedavi edilmezse Tip-2 diyabet, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, uyku apnesi ve depresyon gibi hastalıkların görülme riski de artar.
Polikistik Over Diyeti Nasıl Yapılır?
Besin içeriğinden dengeli ve zengin bir PCOS diyeti listesi kilo kontrolüne yardımcı olabilir, insülin düzeyini dengeleyebilir ve polikistik over sendromu semptomlarının gelişme riskinin azaltmasına etki edebilir. PCOS semptomlarına karşı uygulanacak polikistik over diyeti bireysel olmalı ve beslenme uzamanı tarafından hazırlanmalıdır. Polikistik over diyeti ile şeker hastalığına uygun beslenme düzenin ortak noktaları fazladır.
Karbonhidrat:
İnsülin hormonu karbonhidrat ve yağ metabolizmasını kontrol etmektedir. Bu yüzden de PCOS’lu kadınlar karbonhidrat tüketmemeleri gerektiğini düşünür. Ancak bu yanlış bir düşüncedir. Çok düşük miktarda karbonhidrat tüketimi enerji düzeyini ve metabolik hızı tehlikeye atabilir. Karbonhidrat kaynakları tamamen diyette çıkarılmamalı; sadece miktarı azaltılmalıdır.
Günlük kalorinin %30-40’ının karbonhidrat kaynaklarından gelmesi ideal olur. Kahvaltı öğününde tam buğday, çavdar, kepek gibi esmer ekmek çeşitleri yer almalıdır. Öğlen ve akşam yemeklerinde ise pirinç, makarna gibi besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Bu öğünlerde karbonhidrat kaynağı olarak çorba, bulgur ya da esmer ekmek çeşitlerinin tercih edilmesi daha ideal olur.
Protein:
Yağsız kırmızı et, tavuk eti, balık, yumurta, yoğurt, peynir ve süt gibi protein kaynağı besinler polikistik over diyeti için en önemli besinlerinden biridir. PCOS diyeti listesi uygularken Protein kaynağı besinlerin karbonhidrat kaynakları ile birlikte ve dengeli tüketilmesi kan şekerinin dengede kalması için önemlidir.
Ara öğün seçenekleri olarak da protein ve karbonhidrat kaynakları birlikte tüketilebilir. Süt ile meyve, peynir ile grissini, yoğurt ile taze meyve gibi bir çok ara öğün seçeneği sunulabilir. Ancak bu besinlerin ve porsiyonların kişinin yaş, cinsiyet, boy ve kilo gibi değerlerine göre farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır.
Yağ:
PCOS diyeti listesi içerisinde karbonhidrat miktarı azaltıldığından yağ miktarı az miktarda artırılabilir. Doymuş yağlar polikistik over sendromu semptomlarının tedavisinde; esansiyel yağ asitleri ise hücre duvarını korumasında etkili olduğundan polikistik over diyeti planında önemlidir. Esansiyel yağ asitleri aynı zamanda hormonları dengeleyebilir, kilo yönetimini sağlayabilir ve doğurganlığı artırabilir.
Somon ve uskumru gibi yağlı balıklar, avokado, zeytinyağı, ceviz ve fındık gibi yağlı tohumlar, kabak çekirdeği ve keten tohumu gibi besinler diyet listesine eklenmelidir. Tereyağı, margarin, mayonez ve krema gibi yağ kaynakları yerine sağlıklı yağlar tercih edilmelidir.
Düşük glisemik indeksli besinler:
Glisemik indeks bir besinin kan şekerini nasıl etkilediğini gösterir. Kan şekerini hızla yükselten besinlerin glisemik indeksi de yüksek olur. Kuşkonmaz, brokoli, lahana, karnabahar, kereviz, salatalık, yeşil fasulye, ıspanak, domates ve kabak gibi sebzeler; elma, çilek, üzüm, portakal, şeftali ve erik gibi meyveler düşük glisemik indeksli sebze ve meyve çeşitleridir. Patates, mısır, bezelye, havuç, taze incir, kurutulmuş meyveler glisemik indeksi yüksek besinler arasında sayılabilir ve PCOS diyeti listesi içerisinde çok sık yer almamalıdır.
Kadinvesaglik.org
“Bu yazı, https://aysetugbasengel.com/ sitesinden alınmıştır.”
